|
|
| Trekvaart Leiden - Haarlem Met name 'Noordwijkerhout' bekeken . ( H O O F D M E N U ) |
|---|
. De Zuid-Hollandse gemeente 'Noordwijkerhout' is een dorp, dat gelegen is in het hart van de Bollenstreek. Vlakbij het dorp liggen de Noordzeekust en de steden Leiden, Haarlem en Den Haag. Er wonen ruim 15.000 mensen en de gemeente heeft een oppervlakte van 2.341 ha. . Het landschap rond de gemeente is opgebouwd uit een drietal evenwijdig langs de kust liggende strandwallen. Deze strandwallen zijn overblijfselen van de oude duinen die na de ijstijden ontstonden. Op de eerste strandwal, die ruim 4500 jaar geleden ontstond, zijn later Voorburg, Voorschoten, Lisse en Hillegom ontstaan. 'Noordwijkerhout' is gelegen op de jongste, meest westelijke strandwal. . De gemeente 'Noordwijkerhout' bestaat uit twee delen: het dorp 'Noordwijkerhout' en het dorp De Zilk. De oude kern van het dorp 'Noordwijkerhout en het aangrenzende landgoed “Leeuwenhorst” liggen op een nog niet afgegraven strandwal, waardoor dit gebied duidelijk hoger ligt dan het omringende land. Van oorsprong bevonden de bebouwing en de oudere verkeersverbindingen in het dorp 'Noordwijkerhout zich op de strandwallen. Later heeft de bebouwing zich sterk uitgebreid langs de bestaande wegen tot lintachtige structuren. De groei van het dorp heeft zeer geleidelijk plaatsgevonden, waardoor veel van de bestaande structuur en schaal gehandhaafd is gebleven. Het straatprofiel, de kleinschalige en wisselende rangschikking van de bebouwing, de afwisseling in goothoogte, dakhelling, kapvorm en kaprichting van de huizen en de veelal ambachtelijke baksteenarchitectuur zijn nog steeds kenmerkend voor het dorp. . De hoofdstructuur van het dorpscentrum wordt bepaald door het patroon van twee elkaar kruisende straten, de Dorpsstraat en de Zeestraat/Havenstraat. Ter hoogte van de kruising is een plein ontstaan, waarop de Nederlands Hervormde Kerk staat, ook wel de Witte Kerk genoemd. . Verspreid rond de Witte Kerk, die werd gebouwd omstreeks 1300, stonden eeuwenlang slechts zo’n 50 zeer eenvoudige burgermanswoningen. Daarnaast waren er verspreid over de gehele gemeente nog circa 80 bouwmanswoningen. . 
. De snelle voltooiing van de “Haerlemmer Treck-vaert' is ongetwijfeld te danken aan het feit, dat er al waterwegen lagen, mede daardoor was afvoer van uitgegraven veen, zand- en of grond geen enkel probleem. . De spoorbaan, die in 1842 is aangelegd, is waar mogelijk op een ondergrond van zand aangebracht, waar deze meestal oosterlijk van de trekvaart ligt. Was er overigens -opzet- bij de aanleg vlak langs de trekvaart? . De vaart werd enkele honderden meters voorbij de Puijckendam (de huidige Pilarenlaan) zoveel mogelijk gelegd op de loop van de 'Oude Lange Vaartweg' richting de Hogeveense molen. Voorbij de molen werd de nieuwe vaart ingetekend min of meer op dezelfde plaats van de oude weg en de daarnaast gelegen tochtsloten, richting 'Cromme Vaert' onder Lisse. (buurtschap 'Halfweg') . |
. 
|
|
| [down] | (voorheen wisselplaats) Hotel Piet Gijsens Noordwijkerhout | [up] |
.
| [down] | Spoorweg overgang Noordwijkerhout. | [up] |
Hier is nu het restaurant 'Hillarey's' gevestigt, adres 'Leydsche Treck-vaert' 171 Noordwijkerhout. Ook werden hier vroeger de trekpaarden gewisseld.
.
| [down] | Staande op de Piet Gijsenbrug werd deze foto genomen. | [up] |
.
De reizigers in 1860 moeten bij een snelheid van 40 km/uur in de trein wel genoten hebben van de traag voort sukkelende trekschuiten, die met 1/6 deel van de treinsnelheid zich voortbewogen.
.
Het gebied (tussen de Leidsevaart en het spoor) is in 2006 omgevormd in een (semi) moeras met diversen functies, o.a. als wateropvang bij overvloedige regenval en als natuurgebied waar wellicht zeldzame vogels zullen gaan nestelen. Voorheen waren hier volkstuintjes gevestigd (Foto is van januari 2007).
.
|
gemaakt worden. Op de zomerdienstregeling was de halte Piet Gijzenbrug een van de drie stopplaatsen tussen Haarlem en Leiden. . 
Naar Leiden kon men om 08.16 uur en voor de avond om 21.16 uur. Voor de rit naar Haarlem vertrok de trein om 07.32 uur en 20.32 uur. De goedkoopste rit naar Leiden kostte 20 cent voor de 3e klas en duurde 14 minuten. De reis naar Haarlem nam 34 minuten in beslag. . |
. Toen de Romeinen in ons land kwamen, werd deze streek, zoals blijkt uit geschriften van Julius Caesar en Tacitus, bevolkt door een Germaanse stam, die zij Caninefaten noemden. (Deze naam wordt nu nog gebruikt door de Kaninefaaten, een van de vier carnavalsverenigingen die het dorp telt.) . Op 4 augustus 889 ontving graaf Gerolf een giftbrief van de koning van Lotharingen, dat hij werd beleend met de ambachtsheerlijkheid Northgo, d.i. “gouw ten noorden” van den Rijn. Vandaar ging een weg naar den grooten Hout. De Northgoweg is thans nog bekend als Gooweg. . Later ontstond bij het jachthuis het dorp Noortigerhout. In de stukken komen ook de benamingen Noirtigerhout en Nortekerhout voor. Na de dood van graaf Gerolf werd zijn zoon Dick I de nieuwe eigenaar. . In 1231 vond er een goederenverdeling plaats tussen Wilhelmus en Gerardus fratres de Northeke. De ene zoon kreeg Nortich, het huidige 'Noordwijk', en de andere Nortich in den Houte, Noordwijkerhout. Het zogenoemde ambacht Noordwijkerhout bleef tot ca. 1356 (of tot ca. 1370) in bezit van het geslacht van Northeke, waarna het uiteindelijk verkocht werd aan de van Duvenvoirde´s. Deze hebben het tot 1558 in leen gehouden, waarna het weer aan de grafelijkheid verviel. Volgens een verdrag uit 1434 is Noordwijkerhout met Hillegom, Lisse en Voorhout een zelfstandig baljuwschap geworden. In 1722 werd het door de Staten van Holland en West-Friesland voor ƒ 6.600 aan Simon Emtinck verkocht “zonder recht van Hooge Heerlijkheid”. Volgens een kroniek werd Noordwijkerhout, waartoe ook De Zilk behoorde, beschouwd als de hoofdplaats van het baljuwschap, omdat daar de criminele misdadigers werden berecht. Uit archiefstukken blijkt, dat Hillegom, Lisse en Voorhout na 1588 als onderdorpen van Noordwijkerhout werden beschouwd. . In 1753 kwam het in bezit van Emtincks broer Guillia, in 1757 aan hun neef Jan de Backer en in 1767 aan zijn zus Edvardina Brigitta de Backer, echtgenote van Francois Hendrik van Hoorn. . |
zij die hun huisje daar drijvend aan de kant hebben liggen. Er gaat niets boven het wonen aan het water, zeker niet op de laatste plaats op zo'n historisch water als we de 'Leydsche Treck-vaert' toch wel mogen noemen. |
|
als molenaar is Jan Pieter Molenaar een heel bekende verschijning in lisse en aan de westzijde staat de Hogeveense molen - in Noordwijkerhout). . Uit onderzoek blijkt dat de vrij brede sloot, naast de 'Leydsche Treck-vaert', die van de molen af loopt, de oude 'Vogelesanger Wateryng' en 'Cromme Vaert' moet zijn de Trekvaart is ernaast gegraven. . |
. |
|
|
. 
. De Bollenstreek heeft in 2006 er een stuk moeras bij gekregen. Tussen de kruising van de provinciale ’s-Gravendamseweg (N443) en de 'Leydsche Treck-vaert' in Noordwijkerhout en het station Lisse, is het Zuid-Hollands Landschap op de strook tussen de spoorlijn en de 'Leydsche Treck-vaert' veranderd in een mooi nieuw stukje natuurgebied. . Het is niet alleen een mooi stukje natuur want het moeras zorgt er ook voor dat er meer water kan worden opgevangen in tijden van overvloedige regenval, dat de waterkwaliteit verbetert door rietbegroeiing en ook erg belangrijk, het vergroot indirect de veiligheid van de machinisten van de passerende treinen door een betere overzichtelijkheid van het terrein. . 
. Na de aanleg in 2006, heeft de waterrijke moerasstrook nu tijd nodig om ongestoord tot ontwikkeling te komen. Onder normale omstandigheden zal hier een moerasvegetatie tot stand komen met kenmerkende plantensoorten zoals riet, lisdodde, kattenstaart, gele lis en oeverzegge. Moeras- en rietvogels zoals rietgors, rietzanger, karekiet en misschien zelfs de roerdomp, zullen zich hier thuis voelen. . 
. De moerasstrook levert overigens ook een bijdrage aan verbetering van de waterkwaliteit: het riet haalt veel voedingsstoffen uit het water. Door de bemesting van het bollenland is hiervan een overvloed in het water in de Bollenstreek aanwezig. Het onstaan 's zomers van uitgestrekte groene kroosvelden vindt mede hier zijn oorzaak. . . 
. 
|
. 
|